#nowoczesnaadwokatura

#nowoczesnaadwokatura

1. Niniejszy tekst wpisuje się w debatę dotyczącą diagnozy stanu i prognoz dalszego rozwoju Adwokatury, która toczy się od pewnego czasu zarówno na łamach Palestry, jak i w mediach społecznościowych[1].Wydaje się przy tym, że w tematyce rozwoju Adwokatury i zmian, których wprowadzenie w obszarze jej funkcjonowania warte jest rozważenia nie wszystko zostało powiedziane, a w każdym razie – że powiedzieć można jeszcze nieco więcej. Przy tej okazji w tekście wskazujemy, co kryje się pod zapoczątkowaną przez Autorki inicjatywą #nowoczesnaadwokatura, a która od jakiegoś czasu funkcjonuje w mediach społecznościowych związanych z Krakowską Izbą Adwokacką.

2. W pierwszej kolejności należy jednak postawić możliwie najbardziej aktualną diagnozę obecnego stanu. Warto skupić uwagę na trzech elementach. Po pierwsze nastąpiło znaczne odmłodzenie Adwokatury, co wydaje się być atutem, którego nie można bagatelizować. Już nawet połowa Adwokatów ma staż pracy krótszy niż 5 lat. Oznacza to, że nie mamy do czynienia z otwarciem Adwokatury na młodych, które to stwierdzenie bardzo często pada z ust bardziej doświadczonych Koleżanek i Kolegów, ale z zasadniczą zmianą samej Palestry. Okoliczność ta nie może pozostawać bez rekcji na płaszczyźnie ukształtowania dalszych ścieżek rozwoju Adwokatury, zaś potrzeba aktywnej modernizacji Samorządu jawi się jako jedno z kluczowych wyzwań. Jego sposób działania jest zaś – i to drugi istotny element diagnozy – dość archaiczny, a przez to niedostosowany do nowych wyzwań. Adwokatura zachowuje się bowiem reaktywnie w stosunku do zmieniających się warunków społecznych, gospodarczych i politycznych, wtapiając się nieco bezwiednie w system organów ochrony prawnej. Przez to Adwokatura – niestety – postrzegana jest jako uczestnik wymiaru sprawiedliwości o znikomym znaczeniu, zaś jej rola jest sukcesywnie i bardzo konsekwentnie umniejszana przez polityków[2]. Z drugiej strony sytuacja taka nie może dziwić, skoro Adwokatura pozostaje organizacją pasywną, rzadko wychodzącą z własnymi inicjatywami, w szczególności w zakresie pozyskiwania nowych Klientów. Czyni ją to Samorządem słabym oraz nie do końca przystosowanym do uczestniczenia w wolnym rynku usług prawnych, zdominowanym przez zagraniczne korporacje prawnicze. Posługiwanie się argumentem, że byt chociażby niektórych członków Adwokatury zależy nie od tego, w jaki sposób ona sama pokieruje swoimi działaniami, a jedynie od tego, jakie w jej przedmiocie zapadną decyzje polityczne, nie służy wizerunkowi Samorządu jako organizacji silnej i niezależnej, co w sposób oczywisty osłabia jej pozycję negocjacyjną w jakichkolwiek debatach społecznych. Po trzecie, co zarazem najbardziej niepokojące, Adwokatura jako organizacja wykazuje w dalszym ciągu zbyt mało inicjatyw społecznych służących jej powszechnej rozpoznawalności, przez co przez większość społeczeństwa nadal postrzegana jest jako organizacja niedostępna i zamknięta. Obserwacja życia społecznego w Polsce wskazuje, iż obywatele nadal niechętnie korzystają z usług prawników, gdyż chociaż zazwyczaj wysoko oceniają ich kompetencje, nie darzą ich zbyt dużym zaufaniem. Jedną z przyczyn tej sytuacji jest ogólna negatywna ocena społeczna wymiaru sprawiedliwości, przez co wszyscy, którzy są z nim kojarzeni, a zatem Sędziowie, Prokuratorzy, Radcy prawni i w końcu – Adwokaci, niejednokrotnie zwalczać muszą przypisaną im niepochlebną etykietkę. Jednym z powodów takiego negatywnego obioru środowiska prawniczego jest opinia wypracowana w oparciu o doświadczenie własne lub znajomych, których sprawy nie zostały zakończone pomyślnie. Taki stan rzeczy często wynika ze zbyt późnego skorzystania z pomocy profesjonalisty, ale – co niestety trzeba odnotować – także z niekoniecznie udanego dialogu Adwokatury ze społeczeństwem. Ta zaś dopiero w ostatnim czasie rozpoczęła kampanie reklamowe mające na celu poprawę wizerunku Adwokatów, które to kampanie są prowadzone w sposób nieskoordynowany na różnych szczeblach (poszczególnych Izb i NRA, jak również samodzielnie przez Adwokatów), przez co oferowany przekaz staje się niejasny i niespójny. Powstaje bowiem wiele stron internetowych, a także wiele fan page’ów na portalach społecznościowych, które zalewane są codziennie setkami nieznaczących postów. W ostatnim czasie odnotowana została zaledwie jedna w miarę kompleksowa kampania reklamowa koordynowana przez Naczelną Radę Adwokacką, która jak wynika z dotychczasowych obserwacji i rozmów Autorek z osobami spoza środowiska prawniczego, nie trafiła ona do szerszego grona potencjalnych Klientów. Jakimkolwiek zainteresowaniem cieszyła się ona niestety jedynie wśród samych Adwokatów.

3. Dotychczas oczywiście rysowano pewne perspektywy poprawy sytuacji. W ankiecie przeprowadzonej wśród Adwokatów pytano o to, czego oni sami oczekują od Samorządu[3]. To niewątpliwie krok w dobrą stronę. W debacie pojawił się również silny głos, w sposób kompleksowy podejmujący zadanie opracowania strategii Adwokatury[4]. W kontekście debaty o przyszłości Samorządu nie można również bagatelizować znaczenia głosu młodszych przedstawicieli Adwokatury, który jednak nie jest jednolity. Niektórzy bowiem  szukają pomocy w Samorządzie i popierają takie inicjatywy jak idee autonomicznych biur kancelaryjnych funkcjonujących przy Okręgowych Radach Adwokackich, umożliwiających pracę tym, którzy nie mogą zapewnić sobie samodzielnego startu. Tym niemniej wśród młodych Adwokatów niezwykle silną reprezentację ma również opcja odmienna, walcząca o swoje miejsce w gospodarce wolnorynkowej, próbująca samodzielnie odnaleźć się w otaczającej nas nowej rzeczywistości, a jednocześnie podejmująca próby jej zmiany. W tekstach prezentowanych w prawie i mediach społecznościowych młodzi Adwokaci, należący właśnie do tej drugiej grupy, generalnie wskazują, iż w obecnych czasach wejście i utrzymanie się na rynku prawniczym wymaga przedsiębiorczości oraz umiejętności przezwyciężania różnych barier. Podkreślają także słabą promocję Adwokatury i usług adwokackich, trudne początki działalności na rynku prawniczym oraz ciągle zbyt luźne związki Samorządu z biznesem. Co przy tym warte podkreślenia, wbrew opiniom niektórych starszych Koleżanek i Kolegów, ci młodzi Adwokaci nie liczą na to, że Samorząd miałby zapewniać dopływ Klientów[5].Wręcz przeciwnie – wchodzący na rynek lub funkcjonujący na nim co najwyżej od kilku lat chcieliby przede wszystkim, aby Samorząd nie tworzył im niepotrzebnych barier oraz co najwyżej mądrze wspomagał, lecz w żadnym wypadku nie wyręczał, w wykonywaniu ich pracy. Owo podejście wskazujące na usługową, a jednocześnie inspiracyjną funkcję Samorządu[6] w pełni odpowiada ideom łączącym się z hasłem #nowoczesnaadwokatura.

4. Na podstawie powyższej diagnozy chciałybyśmy poddać pod publiczną debatę kilka pomysłów, które po przedyskutowaniu i szczegółowym opracowaniu mogłyby stanowić wkład w rozwój Adwokatury. Propozycje dotyczą nie tylko roli społecznej Samorządu, ale również – co chyba obecnie najbardziej istotne – odnoszą się do sposobów powiększenia rynku usług prawniczych oraz zwiększenia udziału Adwokatury w rynku już istniejącym, co nabiera znaczenia w kontekście zarówno nadmiernej podaży profesjonalnych prawników na rynku, jak i niedostatecznego popytu na usługi prawne. Tym samym działania Adwokatury powinny być prowadzone dwutorowo – z jednej strony na rzecz zwiększenia udziału w istniejącym rynku, z drugiej strony na rzecz jego ciągłego poszerzenia.

5. Porządkując proponowane rozwiązania, warto odwołać się do podstawowych celów Adwokatury, które zgodnie z art. 1 ustawy Prawo o adwokaturze, sprowadzają się do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. Można zatem powiedzieć, że Adwokatura ma za zadanie realizować trzy równorzędne cele, które wymagają odrębnej analizy i w dalszej perspektywie – określenia adekwatnych narzędzi, dzięki którym mogą zostać zrealizowane.

5.1. Udzielanie pomocy prawnej.

5.1.1. Działanie na rzecz polskiej konkurencyjności w Europie i na świecie.

Jeżeli Adwokatura ma odgrywać rzeczywistą rolę na polu pomocy prawnej, to powinna przede wszystkim zwrócić się ku swoim potencjalnym Klientom. Istotnym elementem tego rodzaju działalności jest aktywny udział Adwokatury w targach międzynarodowych i forach biznesowych, podczas których przedsiębiorcy nawiązują współpracę, która niejednokrotnie wymaga obsługi prawnej[7]. W tym zakresie warto by rozważyć współpracę z odpowiednimi ministerstwami i agencjami rządowymi oraz instytucjami społecznymi (w tym organizacjami zawodowymi), których zadaniem jest wspieranie polskiego rozwoju, polskiej przedsiębiorczości i polskiej konkurencyjności na rynkach krajowych, europejskich i światowych. Byłby to również jeden z elementów szeroko pojmowanej edukacji prawniczej, wyjaśniającej potrzebę i zalety korzystania z profesjonalnej pomocy Adwokata w różnych sytuacjach życiowych.

Można również przemyśleć zasadność stworzenia strategicznych zespołów adwokackich, funkcjonujących w sposób zbliżony do konsyliów lekarskich czy też w oparciu o schemat professional networks, złożonych z adwokatów specjalizujących się w dziedzinach, na które zapotrzebowanie zgłaszają przedsiębiorcy. Zespoły zapewniałyby kompleksową obsługę prawną i w swoich zamierzeniach powinny być dostępne dla szerokiego grona odbiorców.W ten sposób wiele transakcji na dużą skalę mogłoby mieć zapewnioną najwyższej jakości obsługę polskich Adwokatów. Taki sposób wykonywania naszego zawodu mógłby stanowić ciekawą alternatywę dla zagranicznych korporacji prawniczych, oferujących kompleksowe usługi prawne. Trzeba bowiem wskazać, że w Polsce działa wielu przedsiębiorców (w szczególności w segmencie tzw. małych i średnich przedsiębiorstw, obejmujących istotny fragment rynku), dla których z uwagi na cenę lub na inne powody usługi korporacji są niedostępne, co oczywiście nie oznacza, że nie potrzebują oni pomocy prawnej. Tę lukę w rynku mogłyby zapełnić zmodernizowane i dostosowane do dzisiejszych potrzeb strategiczne zespoły adwokackie.

W celu wspomagania działalności polskich przedsiębiorców na zagranicznych rynkach można rozważyć również możliwość stworzenia adwokackich punktów kontaktowych na wzór tych powołanych w ramach strefy Schengen łączących sądy i prokuratury. Nawiązanie stałej współpracy z Adwokatami z innych krajów, w szczególności europejskich, pozwalałoby na płynną obsługę polskich przedsiębiorców i zapewnienie im uniwersalnej pomocy prawnej w zakresie niezbędnym do efektywnego działania i konkurencyjnego podboju zagranicznych rynków.

Jednocześnie jeżeli Adwokatura ma aktywnie uczestniczyć w rozwoju przedsiębiorczości, powinna zdiagnozować oczekiwania przedsiębiorców względem Adwokatów w obszarze bieżącej obsługi prawnej. W szczególności zasadnym wydaje się, by rozważyć przeprowadzenie profesjonalnych ankiet wśród przedsiębiorców na wzór tych, jakie skierowano do członków Palestry w połowie 2015 r.[8]

5. 1.2. Aktywne pozyskiwanie Klientów przez Adwokaturę.

Wydaje się, iż należy zerwać z długoletnim pasywnym podejściem Adwokatury w zakresie pozyskiwania Klientów. Adwokaci, jak wszyscy inni przedsiębiorcy, winni dążyć do pozyskiwania Klientów w sposób aktywny, a nie reaktywny, niejednokrotnie oparty o oczekiwanie na przydzielenie spraw z urzędu.  Oczywiście zważywszy na ograniczenia w reklamie, których sens nie jest w tym miejscu kwestionowany, strategia pozyskiwania Klientów powinna zostać opracowana i wdrażana na poziomie Samorządu, co ma znaczenie zwłaszcza w kontekście zbieżnych ze sobą kompetencji Adwokatów i Radców Prawnych.

Wydaje się przy tym, że w debatach o popularyzacji usług prawniczych często zapomina się, że akcja promująca usługi adwokackie prowadzona winna być dwutorowo. Przekaz warto bowiem kierować osobno do osób fizycznych, osobno zaś do przedsiębiorców.

Reklama skierowana do osób fizycznych powinna być ogólnodostępna w tych miejscach, w których potencjalny Klient może potrzebować pomocy fachowca, tj. m.in. w punktach informacyjnych czy przy dziennikach podawczych Sądów. Być może pomysłem wartym rozważenia byłaby ogólnopolska akcja promocyjna polegająca m.in. na ustawieniu we wszystkich Sądach i Prokuraturach interaktywnych punktów lub co najmniej stoisk z biuletynami i ulotkami promującymi Samorząd Adwokacki, wskazującymi na korzyści płynące z ustanowienia pełnomocnika.

Z kolei jednym ze sposobów na rozpowszechnienie Samorządu Adwokackiego wśród Klientów biznesowych są między innymi wspomniane wcześniej prezentacje na targach biznesowych, konferencjach czy też różnego rodzaju spotkaniach integracyjnych. Pod rozwagę można by poddać również stworzenie ogólnopolskiego instytutu działającego przy NRA, skupiającego Adwokatów specjalizujących się w różnych dziedzinach prawa, który zajmowałby się organizacją odpłatnych konferencji nie tylko dla prawników, ale przede wszystkim dla innych grup zawodowych, prowadzącego szkolenia m.in. z prawa medycznego, upadłościowego czy podatkowego.

W obu przypadkach, to jest promocji wśród osób fizycznych czy przedsiębiorców, jednak szczególny nacisk Samorząd powinien kłaść na podkreślenie roli Adwokata nie tylko w postępowaniu sądowym, z którym jego działalność jest najczęściej utożsamiana, ale z możliwością uzyskania pomocy prawnej jeszcze w fazie przesądowej, negocjacyjnej, a także w innych obszarach życia, niewiążących się z koniecznością uruchomienia sformalizowanej procedury, w których pomoc prawa może okazać się niezbędna. Potencjalny Klient winien bowiem wiedzieć, że Adwokat jest w stanie zaproponować i opracować strategię działania, wskazując jakich środków można użyć, aby osiągnąć optymalny dla Klienta cel.

Istotnym w ocenie Autorek jest również integracja członków Adwokatury z przedstawicielami innych zawodów, na przykład na szczeblu społeczności lokalnej. W dalszej perspektywie zawarte tak znajomości mogą również rozwinąć się na stopie zawodowej[9].

Nie można tracić z pola widzenia aktywności Adwokatury na polu działalności charytatywnej, dzięki której Palestra dałaby się poznać jako organizacja odgrywająca rzeczywistą rolę społeczną nie tylko w obszarze prawa, ale harmonijnego i sprawiedliwego funkcjonowania społeczeństwa. Trzeba jednak zaznaczyć, że wyłącznym sposobem nie może być w tym zakresie organizowanie coraz to nowych wydarzeń wiążących się z bezpłatną pomocą prawną, albowiem utrwala to niekorzystne przeświadczenie, że usługi w tym zakresie są nieodpłatne. Zamiast tego wydaje się, że można rozważyć zaangażowanie w akcje charytatywne oparte na dobrowolnych datkach donatorów, związane na przykład z różnymi wydarzeniami sportowymi. Tego rodzaju działalność mogłaby również zbudować pozytywny obraz Adwokatury jako organizacji otwartej i spełniającej oczekiwania społeczne.[10]

5.1.3. Budowanie profesjonalnego wizerunku Adwokatury.

Wydaje się, że od lat panujące przeświadczenie bazujące na przedstawianiu Adwokatury jako środowiska wyjątkowego, zbudowało wysoki mur w relacjach Adwokat – Klient. Istotne jest zatem, by mur ten zburzyć, nie zapominając w żadnym wypadku o tradycji i wartościach, które zamiast przeszkodą powinny być zaletą działającą na korzyść naszego Samorządu, wpływającą na wzrost zaufania do poziomu usług świadczonych przez Adwokatów oraz wpływu na bieżącą politykę państwa.

W ocenie Autorek Adwokatura nie może pozostawać obojętna na ogromne znaczenie mass mediów, w tym w szczególności internetu, ani takżenie może podchodzić do tych kanałów przekazu w sposób nieprofesjonalny. Przemyślana obecność Adwokatury w internecie i mediach społecznościowych to ogromna szansa na budowanie świadomości na temat Adwokatury, jej celów i zadań, znakomity sposób budowania wizerunku instytucji pośród samych Adwokatów oraz Klientów B2B/B2C, jak również promocji usług świadczonych przez Adwokaturę. Wobec powszechności kanału kontaktu, przemyślane korzystanie z możliwości promocji w internecie wydaje się być także dobrym pomysłem na zniwelowanie dystansu dzielącego Adwokatów i ich Klientów oraz ogólną popularyzację usług adwokackich.

Tym samym sprawnie zarządzane strony w social mediach mogą być świetnym uzupełnieniem tradycyjnej strony internetowejAdwokatury. W pierwszej kolejności fani mogą zapoznawać się z najnowszymi informacjami, wydarzeniami etc. Fan page może być także miejscem budowania eksperckiego wizerunku Adwokatury poprzez bieżące komentowanie ważnych wydarzeń (zmiana przepisów, komentarze do wyroków sądów etc.), dzięki czemu Adwokatura mogłaby budować w internecie swój profesjonalny wizerunek. Co jednak wymaga podkreślenia, aktywność na portalach społecznościowych powinna być spójna, koordynowana z poziomu NRA, ale także dobrze przemyślana, profesjonalna, dzięki czemu można by przezwyciężyć pasywny i cieszący się zainteresowaniem niemal wyłącznie prawników przekaz płynący od Adwokatury. Internetowa działalność naszego Samorządu powinna natomiast być w pierwszej kolejności skierowana do osób nietrudniących się prawem[11].

Poza aktywnością w mediach społecznościowych warto skupić się na działaniach contentmarketingowych, polegających na promowaniu Adwokatury poprzez wartościowe i eksperckie treści publikowane na różnych portalach – nie tylko prawniczych. Do tej pory Adwokaci wypowiadają się na łamach różnych dzienników i portali, przy czym czynią to bezpośrednio na rzecz tych mediów. Tymczasem warto rozważyć stworzenie profesjonalnej platformy informacyjnej Adwokatury, na której wypowiadaliby się Adwokaci, a ich wypowiedzi następnie byłyby cytowane przez kolejne media. W tym kontekście warto przemyśleć również stworzenie eksperckiego bloga prowadzonego przez Adwokaturę, a także utworzenie jednej oficjalnej grupy na popularnych portalach społecznościowych, skupiającej Adwokatów różnych specjalności, mającej na celu wymianę doświadczeń.

5.1.4. Podwyższenie jakości usług Adwokatury.

      Powyższe cele mogą zostać jednak zrealizowane w pełni wyłącznie przy założeniu, że członkowie Adwokatury cechują się jak najwyższymi kompetencjami. Nie możemy stracić bowiem z pola widzenia wartości, którymi od wielu pokoleń cieszy się Adwokatura. Z tego powodu Samorząd nie powinien ustawać w wysiłkach na rzecz coraz wyższego poziomu egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką oraz egzaminów zawodowych, przy założeniu jasnych kryteriów oceny prac[12]. Podnoszenie kwalifikacji szkoleniowych powinno równolegle odbywać się z ograniczeniem dostępu do samorządu adwokackiego osób, które nie ukończyły aplikacji, aż do całkowitego powrotu do stanu poprzedniego. Przy obecnym stanie prawnym Adwokaturazaś musi kłaść szczególny nacisk na weryfikację kwalifikacji kandydatów, składających wniosek o dopuszczenie do egzaminu zawodowego.

Do rozważenia pozostają jednak dwa inne tematy związane z doskonaleniem zawodowym Adwokatów, a mianowicie specjalizacja oraz formy weryfikacji wiedzy Adwokatów po osiągnięciu pełni uprawień zawodowych. Oba sposoby ciągłego podnoszenia kwalifikacji obecne są w zawodach zaufania publicznego (adwokaci, lekarze) w krajach zachodnich i wydają się warte debaty również na gruncie polskim. O ile w przedmiocie pierwszego rozwiązania NRA podjęła szeroko zakrojone prace[13], o tyle w drugim obszarze – być może również wartym rozważenia – brak było dotychczas jakichkolwiek propozycji.

Oczywiście podniesieniejakości kształcenia nie może odbywać się wyłącznie w drodze egzaminów sprawdzających wiedzę. W tym zakresie konieczna jest bowiem ustawiczna praca, zaś program doskonalenia zawodowego Adwokatów powinien być dostosowany do wskazywanych powyżej celów instrumentalnych, w szczególności związanych ze świadczeniem pomocy prawnej polskim przedsiębiorcom, konkurujących na rynkach europejskich i światowych. W związku z tym pojawić się musi konieczność organizowania szkoleń z udziałem specjalistów z różnych krajów w różnych dziedzinach prawa, przy czym warto rozważyć otwarcie na współpracę prawną z adwokatami z mało popularnych dotychczas kierunków, w tym w szczególności z Dalekiego Wschodu, co niewątpliwie wiąże się z otwarciem polskich rynków na Azję (przede wszystkim Chiny).Kształcenie Adwokatów powinno się równieżodbywać na wielu płaszczyznach. Trzeba rozważyć rozszerzenie szkoleń o tematykę związaną z przedsiębiorczością, w tym w szczególności z zakresu ekonomii czy prawa podatkowego, które to zagadnienia wielokrotnie korelują z prowadzonymi przez adwokatów sprawami. Nie możemy bowiem zapominać, że Adwokat to nie tylko zawód zaufania publicznego, ale także przedsiębiorca, który musi odnaleźć swoje miejsce w gospodarce wolnorynkowej.

Powyższe zmiany w podejściu do kształcenia Adwokatów z konieczności wymogą modyfikacje w szkoleniu Aplikantów Adwokackich. W obliczu nowych wyzwań nie powinno się ono ograniczać jedynie do przygotowania do egzaminu zawodowego[14], ale również kształtować znakomicie przygotowane kadry, stojące naprzeciw nowym zadaniom.

5.1.5. Adwokatura jako sprawnie zarządzana korporacja

Usługowa rola Samorządu prowadzi do wniosku, że sposób jego funkcjonowania należałoby odnieść do wzorców w zarządzaniudużymi strukturami ludzkimi, w tym w szczególności różnego rodzaju korporacji. Usprawnienie systemu funkcjonowania samej Adwokatury może jednak wymagać konieczności zatrudnienia specjalistów zajmujących się zarządzaniem wieloosobowymi podmiotami, a także agencjami marketingowymi zajmującymi się nowoczesną komunikacją zintegrowaną, co jednak w perspektywie założonych celów może okazać się posunięciem niezwykle opłacalnym. Adwokatura powinna opracować strategię i przygotować komunikację tak, aby dotrzeć z właściwymi komunikatami do wszystkich odpowiednio zdefiniowanych grup potencjalnych Klientów.

5.2. Współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich.

5.2.1. Edukacja prawna na etapie podstawowym, średnim i wyższym.

Adwokatura jako aktywny uczestnik procesu edukacyjnego na wszystkich jej poziomach to nie lada wyzwanie. Jednak wyzwanie, które warto podjąć, tak w celu podniesienia ogólnej świadomości prawnej w społeczeństwie, dania szans młodzieży na uzyskanie najlepszego wykształcenia, jak i po to, by samej Adwokaturze zapewnić dopływ najwybitniejszych młodych Polaków i zmniejszyć dystans dzielący Adwokatów z pozostałymi członkami społeczeństwa, poprzez oferowanie jasnego, ciekawego i wyrazistego przekazu, czym jest prawo i dlaczego jest istotne w funkcjonowaniu społecznym. W dalszej perspektywie chodzi o wykształcenie w kolejnych pokoleniach świadomości powszechnegonawyku prewencyjnego korzystania z usług prawnych świadczonych przez profesjonalistów(być może nawet łączącego się z zachętą do nawyku wykupywania ubezpieczeń od pomocy prawnej), a tym samym poszerzenie rynku usług prawnych, który w porównaniu do innych państw w Polsce prezentuje się w dalszym ciągu dość skromnie.

W tym zakresie można zaproponować stałe prowadzenie spotkań tematycznych dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, których formuła zbliżona byłaby do zaproponowanego niedawno Tygodnia Konstytucyjnego, opierając się na przedstawianiu w przystępny, najlepiej opracowany z pedagogami sposób, zagadnień prawnych oraz tak nieprzystępnego dla obywateli języka prawnego, których zrozumienie jest istotne dla świadomego funkcjonowania w społeczeństwie.Adwokatura powinna również zaznaczać swoją obecność w trakcie organizowanych w gimnazjach konkursów przedmiotowych oraz odbywających się na poziomie licealnym olimpiad przedmiotowych, poprzez objęcie swoim patronatem i wsparciem inicjatyw w zakresie wiedzy o społeczeństwie i prawie.

W szczególności jednak aktywność Adwokatury powinna odnosić się do studiów prawniczych. Wydaje się, że interesującym pomysłem mogłoby być stworzenie przez NRA na szczeblu ogólnopolskim całościowego programu nauczania opartego o zajęcia warsztatowe lub kliniczne, odnoszącego się do różnych dziedzin prawa. Zajęcia takie, objęte patronatem Adwokatury Polskiej, prowadzone byłyby na wszystkich wydziałach prawa w Polsce przez odpowiednio przygotowanych adwokatów, dysponujących odpowiednim doświadczeniem dydaktycznym oraz tych, którzy zgodziliby się prowadzić zajęcia w formule „pracuj i ucz się”, z odniesieniem do własnej praktyki[15].

5.3. Współdziałanie w kształtowaniu i stosowaniu prawa.

5.3.1. Wspieranie wybitnych jednostek.

Powyższe postulaty nie wyczerpują jednak całego spektrum działań, jakie powinna podjąć Adwokatura na polu edukacyjnym i promocyjnym. Jako samorząd zawodowy o najdłuższych tradycjach, polska Palestra powinna swoim dorobkiem i tradycją dzielić się z szerokimi rzeszami młodych ludzi, gotowych do podejmowania nowych wyzwań i działalności na rzecz wartości bliskich Adwokaturze. Z tego powodu pod debatę warto poddać projekt Stypendium Adwokatury Polskiej, jakie udzielane byłoby licealistom, studentom i doktorantom za wybitne osiągnięcia na rzecz praw i wolności obywatelskich. Oczywiście szczegóły stypendium wymagałyby doprecyzowania w drodze debaty w gronie członków Samorządu Adwokackiego, w szczególności tego, czy mogłoby ono być celową dotacją na rozwój w najlepszych krajowych i zagranicznych jednostkach, czy też stanowić swoistą nagrodę za dotychczasowe osiągnięcia. Działanie takie jednocześnie stanowiłoby element promocji Adwokatury oraz uzupełniało proces kształtowania postaw sprzyjających stałemu, bieżącemu korzystaniu z profesjonalnej pomocy prawnej.

5.3.2. Możliwości rozwojowe w ramach Adwokatury.

Nie można również bagatelizować możliwości rozwojowych dla samych członków Adwokatury. Jeżeli ma ona stać na straży praw i wolności obywatelskich, między innymi aktywnie uczestnicząc w procesie legislacyjnym, być może rozważenia wymagałaby propozycja systemu grantowego dla Adwokatów, którzy poprzez swoje badania nieśliby istotny wkład w rozwój polskiej nauki prawa i legislacji. Tego rodzaju działania mogłyby wspierać bieżące czynności Komisji Legislacyjnej, jednakowoż ich zasięg byłby długofalowy i miał znaczenie dla szerszego rozwoju nauki i praktyki prawa.

Zdaniem Autorek to właśnie Samorząd Adwokacki i zgromadzony przez lata dorobek wzbogacony nowymi badaniami w obszarze prawa, powinien mieć znaczący wpływ na proces legislacji w naszym państwie. Wykształcenie wyspecjalizowanej kadry, a tym samym wybitnych specjalistów z dziedziny prawa, których przecież nie brakuje w szeregach naszego Samorządu w naszej ocenie spowoduje, iż aktywny, ale przede wszystkim merytoryczny udział Adwokatury w budowaniu państwa prawa pozytywnie przełoży się na jakość ustawodawstwa w Polsce.

6. Podsumowując, można wskazać, że do istotnych celów wymagających realizacji w perspektywie rozwoju Adwokatury można wyróżnić przede wszystkim lepsze zaistnienie naszego Samorządu w społecznej świadomości, oparte w głównej mierze na wprowadzeniu prostej, wyrazistej charakterystyki roli zawodowej Adwokata, poprawie wizerunku Adwokatury przez uwypuklenie cech kojarzonych z zawodami zaufania publicznego, przy wykorzystaniu cech już w chwili obecnej przypisywanych zawodowi Adwokata i wzmocnienie przekazu o wysokiej społecznej użyteczności korzystania z profesjonalnej pomocy prawnej tak na każdym etapie postępowania, jak i w pozostałych sytuacjach życiowych wymagających wiedzy prawniczej. Powyższe założenia mogą jednak zostać zrealizowane wyłącznie przy zachowaniu nienagannej postawy moralnej i etycznej samych członków Adwokatury, cechujących się nadto profesjonalizmem, opartym o wysokie kwalifikacje i ponadstandardowe, szczegółowe procedury weryfikacji wiedzy wynikającej z wielopłaszczyznowego szkolenia.
7. Prognozowane efekty realizacji powyższych celów za pomocą proponowanych sposobów powinny doprowadzić do tego, że Adwokatura – jakkolwiek na pewno mniej liczna niż inne prawnicze samorządy zawodowe, złożona będzie z najlepiej wykształconych fachowców świadczących usługi na najwyższym poziomie. Dzięki współpracy z biznesem działającym nie tylko na rynku krajowym, ale również na innych rynkach europejskich i światowych, Adwokatura będzie się przyczyniać do wzrostu polskiej konkurencyjności oraz wspierać polskich przedsiębiorców w ich działaniach. Wskutek takiego postępowania, wspartego licznymi działaniami w ramach powszechnej edukacji prawnej i obywatelskiej, a także wsparciem udzielanym najzdolniejszym młodym Polakom, Adwokatura powinna wypracować lepszy wizerunekoraz jednocześnie zapewnić dopływ najzdolniejszych młodych prawników w swoje szeregi. Wielopłaszczyznowa realizacja zasadniczych celów powinna przynieść pozytywne efekty, a w szczególności doprowadzić do uzyskania przez Adwokaturę statusuaktywnego gracza na polskim rynku prawniczym, edukacyjnym, społecznym i gospodarczym.
8. Oczywiście nakreślone powyżej uwagi stanowią jedynie propozycje, które Autorki zdecydowały się poddać pod debatę na forum publicznym, mając nadzieję, że chociażby niektóre z pomysłów stanowić będą inspirację do działań Adwokatury w przyszłości. Niewątpliwie bowiem należy podjąć odpowiednie kroki, by zakończyć stagnację i spowodować, by Adwokatura zaczęła odgrywać rzeczywistą, aktywną, a nie reaktywną rolę społeczną. To główny postulat tego, co łączy się z tytułowym postulatem #nowoczesnaadwokatura.

Adw. Katarzyna Witkowska-Moździerz (ORA Kraków), doktorant w Katedrze Prawa Karnego UJ
Adw. Angelika Arter-Krzyżek (ORA Kraków)

[1] Zob. w szczególności M. Gutowski, P. Kardas, Projekt strategii Adwokatury, Palestra 2015, nr 11-12, s. 99 i nast., M. Gutowski, Cz. Jaworski, A. Zwara, Pomiędzy strategią a imponderabiliami, Palestra 2015, nr 9-10, s. 140 i nast. Zob. również opracowania przygotowane przed poprzednim Krajowym Zjazdem Adwokatury: A. Zwara, Idziemy szybko, w dobrą stronę, Palestra 2013, nr 11-12, s. 11 i nast., M. Gutowski, Kilka słów o projekcie nowego Prawa o adwokaturze, Palestra 2013, nr 11-12, s. 15 i nast., J. Steć, Czy coś da się jeszcze zrobić?, Palestra 2013, nr 11-12, s. 22 i nast., A. Malicki, Publiczna funkcja Adwokatury realizowana w jej wybranych uchwałach, Palestra 2013, nr 11-12, s. 32 i nast., A. Gnacikowska, Nadzór a niezależność. Czy adwokatom potrzebna jest trzecia instancja?, Palestra 2013, nr 11-12, s. 51 i nast., M. Czerwiński, Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej adwokata a uzasadniony interes społeczny, Palestra 2013, nr 11-12, s. 56 i nast., M. Sienkiewicz, Postępowanie dyscyplinarne powinno pozostać przy samorządzie, Palestra 2013, nr 11-12, s. 62 i nast., T.T. Koncewicz, Prawo do rzetelnego postępowania w europejskiej przestrzeni prawnej. Jaka procedura? Jakie prawo?, Palestra 2013, nr 11-12, s. 66 i nast., P. Razowski, Publicznoprawny status izb adwokackich – zarys problematyki, Palestra 2013, nr 11-12, s. 76 i nast., M. Olężałek, Propozycje zmian w programie kształcenia aplikantów adwokackich oraz w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, Palestra 2013, nr 11-12, s. 83 i nast., Cz. Jaworski, Wąsy do góry!, Palestra 2013, nr 11-12, s. 98 i nast. W odniesieniu do mediów społecznościowych warto zwrócić szczególną uwagę na takie strony na portalu Facebook jak Adwokatura Polska czy Polska Palestra, jak również niezwykle popularny Pokój Adwokacki, funkcjonujący zarówno na Facebooku, jak i w formie osobnej strony internetowej.

[2]Powyższe widoczne jest szczególnie w ostatnim okresie, kiedy niemal wszystkie stanowiska kierowane do rządu, w tym chociażby w przedmiocie wysokości stawek za czynności adwokackie, zostały zignorowane. Posługując się internetową nomenklaturą, sytuację tę można opisać #dziekanilistypiszą. Niestety z listów tych niewiele wynika.

[3]Wskazywano na konieczność wzmocnienia związku Adwokatów z Samorządem czy ponownego przemyślenia kryteriów naboru na aplikację. W dalszej perspektywie pojawia się również potrzeba określenia priorytetów Adwokatury, z uwzględnieniem problematyki promocji, reklamy i ograniczeń wykonywania zawodu Adwokata, potrzeby działalności wizerunkowej Adwokatury, a także problemu ograniczeń wykonywania zawodu Adwokata w spółkach. W ankiecie badano również stanowisko członków Samorządu w odniesieniu do propozycji utworzenia instytucjonalnego modelu pomocy prawnej z urzędu, czy wzmocnienia pionu dyscyplinarnego Adwokatury. Przeprowadzone badania miały na celu sprowokowanie dyskusji dotyczącej planów i przyszłości Adwokatury, która w dłuższej perspektywie może spowodować szybki rozwój Adwokatury oraz zapobiegnie jej stagnacji – zob. M. Gutowski, Cz. Jaworski, A. Zwara, Pomiędzy strategią a imponderabiliami, Palestra 2015, nr 9-10, s. 140 i nast.

[4]Wskazywano w szczególności na konieczność osiągnięcia celów strategicznych sprowadzających się do: 1) wzmocnienia pozycji Adwokatury, 2) poprawy wizerunku Adwokatury, 3) doprowadzenia do właściwego podziału rynku usług prawnych, 4) strategicznego zarządzania Adwokaturą, 5) najwyższego poziomu kształcenia, 6) przyjaznego modelu wykonywania zawodu, 7) zachowania najwyższej jakości samorządowego sądownictwa dyscyplinarnego, 8) otwarcia Adwokatury na otoczenie – zob. M. Gutowski, P. Kardas, Projekt strategii Adwokatury, Palestra 2015, nr 11-12, s. 99 i nast.

[5] Zob. J. Bartosiak, A. K. Chudy, M.Górski, Adwokatura potrzebuje młodych, http://www.rp.pl/Adwokaci/304099972-Adwokatura-potrzebuje-mlodych.html#ap-2, publikacja: 09.04.2016. Autorzy wskazują, iż Samorząd ma wiele narzędzi by pomóc młodym Adwokatom w początkowym funkcjonowaniu na rynku: „od udostępnienia darmowego kreatora stron internetowych czy nieodpłatnej przestrzeni na izbowych serwerach (…), przez tańsze systemy informacji prawnej w wyniku grupowych zamówień czy wreszcie stworzenie co-workingowej przestrzeni biurowej, która będzie spełniać wymogi wykonywania zawodu oraz zapewniać klientom dyskrecję.”

[6] W podobnym tonie wypowiedział się również Pan Mecenas adw. Maciej Burda w swoim wystąpieniu na Zgromadzeniu Krakowskiej Izby Adwokackiej w dniu 26 czerwca 2016 r.

[7] Przykładem tego rodzaju spotkań jest odbywający się w październiku w Krakowie Kongres Hemisferyczny Camacol, którego idea sprowadza się do nawiązania współpracy biznesowej pomiędzy przedsiębiorcami z Ameryki Północnej i Południowej oraz krajów europejskich, w tym między innymi Polski. Nieobecność Adwokatury w takich wydarzeniach jest niezrozumiała.

[8] Zob. M. Gutowski, Cz. Jaworski, A. Zwara, Pomiędzy strategią a imponderabiliami, Palestra 2015, nr 9-10, s. 140 i nast.

[9] Doskonałym przykładem tego typu działań jest zorganizowany po raz drugi w tym roku przez Krakowską Izbę Adwokacką II Rodzinny Piknik Integracyjny Lekarsko – Adwokacki, który cieszył się ogromnym zainteresowaniem zarówno środowiska adwokackiego, jak i lekarskiego.

[10]Przykładem takiej działalności może być m.in. tegoroczny bieg Kraków Business Run organizowany przez Fundację Jaśka Meli, w którym krakowska Adwokatura wsparła dwie drużyny damską pod nazwą Adwokatura Kraków i męską Krakowska Izba Adwokacka. Opłata startowa przeznaczona jest w całości na cele charytatywne, zaś dodatkowo Adwokaci (i nie tylko), mogą wspierać finansowo poszczególne drużyny, przelewając dowolne datki na rzecz Fundacji.

[11] O tym, że osiągnięcie takiego celu jest możliwe, świadczy znakomicie przykład bardzo dobrze zarządzanego fan page’u Pokój Adwokacki, prowadzonego przez Panią Mecenas Joannę Parafianowicz, a cieszącego się ogromnym zainteresowaniem szerokiego grona odbiorców.

[12] Postulat ten pojawił się w cytowanym tekście M. Gutowskiego i P. Kardasa i należy udzielić mu pełnego wsparcia.

[13] Warto zwrócić uwagę m.in. na konferencję organizowaną przez NRA „Adwokatura w obliczu specjalizacji zawodowej”, jaka odbyła się w dniu 3.10.2014 r. we Wrocławiu.

[14] Tu chylić czoła należy w szczególności przed osiągnięciami Pani Mecenas adw. Agaty Rewerskiej.

[15] Ten aspekt formuły współpracy z polskimi uniwersytetami jawi się jako szczególnie interesujący w perspektywie przygotowywania „konstytucji” dla polskiej nauki, nad którą pracuje między innymi wyłoniony w konkursie MNiSW Instytut Allerhanda. Zaproponowanie pewnych rozwiązań w tym zakresie jeszcze na etapie projektowania nowego systemu szkolnictwa wyższego w Polsce stanowi samoistne wyzwanie dla Adwokatury.