W środowisku prawniczym do mediacji czy próby ugodowej często podchodzi się z rezerwą. Część pełnomocników ma ambiwalentny stosunek do instytucji mediacji. Jest on spowodowany m.in. brakiem doświadczenia czy niepowodzeniem podczas zawierania ugody przed mediatorem. Bardzo istotną kwestią jest przełamanie pewnej bariery świadomościowej u niektórych prawników i przekonanie ich, że mediacja może być skuteczną metodą rozwiązania konfliktu.
Zgodnie z § 44 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeksu Etyki Adwokackiej) „adwokat ma obowiązek dążyć do rozstrzygnięć pozwalających zaoszczędzić klientowi kosztów oraz doradzać ugodowe zakończenie sprawy, gdy jest to uzasadnione interesem klienta”.
Podobnie, zgodnie z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego z art. 27 ust. 2, „Radca prawny w uzasadnionych przypadkach powinien poinformować o możliwości podjęcia próby ugodowej lub skierowania sprawy do mediacji, jeżeli odpowiada to interesowi klienta; radca prawny winien dołożyć wszelkich starań, aby pomóc stronom sporu w osiągnięciu porozumienia bez wszczynania postępowania sądowego lub innego o podobnym charakterze. Jeżeli zaś mimo wszystko do niego dojdzie, powinien zachęcać strony do ugodowego rozwiązania sporu – jeżeli jest to zgodne z interesem jego klienta”,
oraz ust. 3: „Negatywne nastawienie klienta do strony przeciwnej nie powinno mieć wpływu na postawę radcy prawnego. Kształtując swoje zachowanie w stosunku do tej strony powinien on postępować w zgodzie z ogólnymi standardami etyki zawodowej. Powinien też starać się przeciwdziałać zaostrzeniu konfliktu oraz działać na rzecz pojednawczego rozwiązania sporu przez taktowne i wyzbyte uprzedzeń podejście do strony przeciwnej”.
Mając na uwadze istotną rolę pełnomocnika w mediacji oraz powyższe przepisy, warto poświęcić parę słów roli pełnomocnika w mediacji
Poinformowanie o możliwości rozwiązania sporu na drodze ugodowej
Jedynym ograniczeniem w wyborze sposobu świadczenia pomocy klientowi jest konieczność dbania o jego interes, co stanowi dobro nadrzędne – często wyższe aniżeli oczekiwania oraz koncepcja klienta w realizacji swoich planów. Istotne jest poinformowanie osobę zainteresowaną, że ugoda zawarta przed mediatorem, a później zatwierdzona przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.
Odpowiednie przygotowanie klienta do mediacji
Element ten jest często zaniedbywany przez prawników, mimo że stanowi podstawę podjęcia rozmów na drodze mediacji czy negocjacji. W pierwszej kolejności pełnomocnik powinien pomóc w wyborze mediatora. Konieczne jest sprawdzenie, jakie dokumenty mogą być pomocne podczas mediacji. Istotne jest również upewnienie się, że przy stole mediacyjnym zasiadają osoby decyzyjne. Pełnomocnik winien przeanalizować interesy klienta, opierając się na jego sytuacji faktycznej i prawnej, a co za tym idzie – omówić i przygotować najlepsze i najgorsze warianty dla niego (batna i watna). Nade wszystko jednak winien poinformować klienta o tym, że podczas mediacji nie ponosi on/ona żadnego ryzyka, a ugoda zawarta przed mediatorem, zatwierdzona przez właściwy sąd, zyskuje rangę ugody sądowej. Rzetelnością podczas udzielania informacji o różnych możliwościach zakończenia sporu oraz odpowiednim przygotowaniem się do mediacji prawnik zyskuje zaufanie i zadowolenie klienta.
Rozgraniczenie roli mediacyjnej – pełnomocnika wspierającego – od roli pełnomocnika procesowego
Pełnomocnik, po odpowiednim przygotowaniu klienta do mediacji, podczas jej trwania powinien przyjąć rolę wspierającą. W czasie mediacji dobrze przygotowana strona będzie się czuła swobodnie. Osoba odpowiednio przygotowana podejmie subiektywną, lecz właściwą dla siebie i świadomą decyzję. Istotne jest porzucenie stanowiska wygrany/przegrany lub „kto ma rację”. Niecelowe jest rozpoczynanie dyskusji o dowodach, orzecznictwach czy podstawach prawnych. Ważne, aby wsłuchać się w potrzeby stron i być obok siebie, zachowując pełen obiektywizm po to, by w czasie formułowania propozycji móc stworzyć kreatywne rozwiązanie na podstawie sytuacji prawnej klienta.
Formułowanie ugody
Gdy strony wypracują wspólne porozumienie, pełnomocnicy ponownie powinni wyjść na pierwszym plan i zadbać o odpowiednie zapisy i sformułowania. Podczas konstruowania ugody mogą wyjaśnić zasadność lub jej brak, jeśli chodzi o konkretne zapisy, lub nawet być autorami projektu ugody, służyć doradztwem prawnym.
Aby mediacja się powiodła, prawnicy muszą uświadomić sobie swoją rolę – zupełnie inną od tej procesowej. Oddanie kontroli nad sprawą klientowi może stanowić dla wielu prawników novum, jednak ważne jest, by się z tym oswoić, przyjąć rolę wspierającą, dzięki czemu mediacja odbędzie się z korzyścią zarówno dla stron, jak i pełnomocników. Zadowolony klient na pewno wróci lub poleci innym rzetelnego profesjonalistę. Pozostawienie klienta z odczuciem profesjonalnego zaangażowania pełnomocnika w ochronę interesów będzie z pewnością procentowało w przyszłości.
Karolina Amissah Pszczółkowska, Stały Mediator przy SO w Poznaniu i w Warszawie, Inmin.
Instytut Mediacji i Negocjacji: partner merytoryczny Pokoju adwokackiego | mediacja
Brak komentarzy