Orzecznictwo SD: Wstąpienie adwokata do sprawy, adw. dr Mariusz Poślednik

Naruszenie przez adwokata regulaminu więziennego

Adwokat, któremu jako obrońcy wolno porozumiewać się z oskarżonym przebywającym w więzieniu, sam na sam, powinien ze szczególną skrupulatnością przestrzegać przepisów regulaminu więziennego. Naruszenie więc przez adwokata jako osobę zaufania publicznego jakiegokolwiek przepisu tego regulaminu, jest poważnym przewinieniem dyscyplinarnym.

orz. WKD z 11.10.1958 r., WKD 57/58, Pal. 1959, Nr 2–3, s. 130

Wykonywanie zawodu. Usunięcie wzmianki o ukaraniu, środki odwoławcze

Adwokat, który prowadzi sprawę przed sądem „korespondencyjnie”, nie biorąc udziału w żadnym posiedzeniu sądowym i nie ustanawiając żadnego substytuta do tej sprawy, dopuszcza się poważnego naruszenia obowiązków zawodowych. Zgodnie z treścią art. 106 PrAdw każde skazanie dyscyplinarne adwokata wstrzymuje zatarcie wymierzonych mu wcześniej kar dyscyplinarnych, jeżeli okres do ich zatarcia nie upłynął w przeddzień ostatniego, nawet nieprawomocnego skazania. Pokrzywdzony jest stroną w postępowaniu dyscyplinarnym (§ 8 rozp. MS z 22.12.1964 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego przeciwko adwokatom i aplikantom), a jego uprawnienia w obu instancjach określa § 12 cyt. rozporządzenia. W związku z tym niekorzystanie przez pokrzywdzonego w I instancji z przysługujących mu jako stronie uprawnień procesowych nie pozbawia się go możności sporządzenia odwołania od wydanego orzeczenia oraz popierania jego odwołania.

orz. WKD z 4.12.1971 r., WKD 53/71, Pal. 1972, Nr 2, s. 92

Etyka i godność. Wykonywanie zawodu

Adwokat, który stawi się na rozprawę sądową lub do podjęcia jakiejkolwiek czynności zawodowej w stanie nietrzeźwości, narusza w sposób poważny swoje obowiązki zawodowe i godność zawodu.

orz. WSD z 4.12.1971 r., WSD 41/71, Pal. 1972, Nr 5, s. 72

Zwolnienie od kosztów sądowych a ustanowienie adwokata

Zwolnienie od kosztów sądowych nie powoduje automatycznego ustanowienia adwokata. Stosownie do art. 117 § 1 KPC sąd uwzględni wniosek tylko wtedy, gdy udział adwokata w sprawie uzna za potrzebny. Sąd Wojewódzki trafnie przyjął, iż potrzeba taka nie zachodzi, jeżeli sprawa jest nieskomplikowana pod względem prawnym, a strona sama potrafi sobie poradzić w prowadzeniu procesu.

post. SN z 3.6.1974 r., II CZ 94/74, Legalis

Niezgodne z prawdą oświadczenia pełnomocnika

Oświadczenia pełnomocnika procesowego składane w postępowaniu sądowym imieniem reprezentowanego, naruszające dobra osobiste strony przeciwnej, mogą być uznane za bezprawne, jeżeli zawierają fakty i oceny przedstawione ze świadomością niezgodności ich z prawdą.

wyr. SN z 19.10.1989 r., II CR 419/89, Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych 1990, Nr 11, poz. 377

Odmowa ustanowienia adwokata a możliwość obrony swoich praw

Odmowa uwzględnienia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego (art. 117 § 1 KPC) nie pozbawia strony możności obrony jej praw (art. 379 pkt 5 KPC) i nie narusza art. 6 Konwencji z 4.11.1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).

wyr. SN z 16.2.1999 r., II UKN 418/98, OSNAPiUS 2000, Nr 9, poz. 359

Nieważność postępowania wskutek pozbawienia strony chorej psychicznie prawa do obrony

Skoro zgodnie z art. 65 KPC każda osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych ma także zdolność do czynności procesowych, to sam fakt choroby lub innej ułomności psychicznej nie pozbawia jej zdolności procesowej, choroba taka bowiem lub ułomność nie unicestwia zdolności do czynności prawnych. Zarzut nieważności postępowania z tego powodu jest bezzasadny, skoro skarżąca w trakcie długo trwającego postępowania, pominąwszy składane środki odwoławcze, nie zgłaszała wątpliwości co do zdolności strony do świadomego i swobodnego podejmowania decyzji i wyrażania woli. Nie złożyła wniosku o ubezwłasnowolnienie uczestniczki (art. 545 § 1 pkt 2 KPC) ani nie informowała o podstawach do jego wniesienia prokuratora z intencją skłonienia go, aby z urzędu złożył wniosek.

post. SN z 17.2.2004 r., III CK 38/04, Legalis

Przesłanki prawa do zatrzymania cudzej rzeczy

Podstawową przesłanką prawa zatrzymania cudzej rzeczy, o którym mowa w art. 461 § 1 KC, jest istnienie po stronie retencjonisty określonych w tym przepisie wierzytelności. Oznacza to, że retencjonista winien wykazać, że przysługuje mu wierzytelność o zwrot nakładów poczynionych na ruchomości.

wyr. SN z 19.3.2004 r., IV CK 218/03, Legalis

Odmowa ustanowienia pełnomocnika z urzędu a zarzut nieważności postępowania

Samo złożenie przez stronę wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie obliguje sądu do jego uwzględnienia. Wniosek taki podlega uwzględnieniu wówczas, jeżeli w ocenie sądu udział profesjonalnego pełnomocnika procesowego jest potrzebny. Jeśli zaś taka sytuacja nie zachodzi, to odmowa ustanowienia dla strony pełnomocnika z urzędu nie usprawiedliwia zarzutu nieważności postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony swych praw.

wyr. SN z 2.3.2005 r., III CK 533/04, Legalis

Opanowanie pełnomocnika

Zachowanie Przewodniczącej w żadnej mierze nie może mieć pływu na zachowanie adwokata, od którego

wymaga się opanowania i taktu nawet w sytuacji niewłaściwego zachowania się innych osób biorących udział w postępowaniu.

orz. WSD z 4.2.2006 r., WSD 86/05, www.wsd.adwokatura.pl

Przekroczenie granic wolności słowa przez adwokata

Dla oceny, czy adwokat przy wykonywaniu zawodu w konkretnej sprawie, nie przekroczył granic wolności słowa, znaczenie ma to, czy jego wypowiedź uzasadniona była rzeczową potrzebą wynikającą z obrony interesu reprezentowanej strony.

wyr. SN z 20.4.2006 r., IV CSK 2/06, OSNC 2007, Nr 2, poz. 30

Prawo do obrony

(…) Całkowicie należy odrzucić argumentację, iż „przyjęcie pełnomocnictwa” na dwa dni przed terminem sprawy dyscyplinarnej lub w jego dniu stanowi jakiekolwiek usprawiedliwienie postawy skarżącego. Oczywiste być musi, że w takiej sytuacji, obwiniony miałby świadomość kolizji terminów rozprawy dyscyplinarnej oraz wynikających z nowo przyjętego pełnomocnictwa. Taka postawa, jeżeli nawet świadczyłaby o ,,dużym stopniu lekceważenia Sądu Dyscyplinarnego przez obwinionego”, to z pewnością dowodziłaby świadomej rezygnacji z bezpośredniego brania udziału w rozprawie dyscyplinarnej. Wobec powyższego stwierdzić należy, że to, iż mec.Andrzej Ryszka podczas postępowania dyscyplinarnego nie został bezpośrednio przesłuchany, było jego świadomym wyborem, a więc wynikiem realizacji przyjętej linii obrony. Tak więc brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że prawo do obrony obwinionego w trakcie prowadzonego postępowania dyscyplinarnego doznało sprzecznych z prawem ograniczeń.

post. SN z 24.10.2006 r., SDI 21/06, OSN – SD 2006, Nr 1, poz. 92

Odmowa ustanowienia pełnomocnika z urzędu a nieważność postępowania cywilnego

Nie sposób przyjąć, aby sama odmowa ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu stanowiła czynnik

pozbawiający stronę możności obrony jej praw.

wyr. SN z 12.9.2007 r., I CSK 199/07, Legalis

Choroba lub inna ułomność psychiczna strony a nieważność postępowania

Choroba lub inna ułomność psychiczna strony nie pozbawia jej zdolności do czynności procesowych ani sama przez się nie powoduje nieważności postępowania z powodu niemożności obrony przez stronę swych praw.

wyr. SN z 19.6.2008 r., V CSK 50/08, Legalis

Przesłanki zwolnienia z tajemnicy adwokackiej

1. Zwolnienie z tajemnicy jest wyjątkiem od zasady możności odmówienia zeznań. Korzystanie z wyjątku

powinno być uzasadnione, a wyjątku nie można dowolnie rozszerzać.

2. Wniosek wszczynający postępowanie w sprawie zwolnienia od obowiązku zachowania zawodowej tajemnicy adwokackiej winien być dostępny dla zainteresowanych osób, podobnie jak udostępnia się wnioski o stosowanie tymczasowego aresztowania w postępowaniach przygotowawczych. Nie jest to wniosek o czynności operacyjne, objęty tajnością, która jedynie mogłaby uzasadniać odmówienie zainteresowanym dostępu. Dla strzeżenia tajemnicy śledztwa, w tym zachowania w poufności niektórych informacji, wnioskujący prokurator powinien wniosek odpowiednio zredagować. Jedynie akta sprawy stanowiące załącznik do wniosku nie mogą być bez zgody prokuratora komukolwiek udzielone.

post. SA w Krakowie z 13.1.2009 r., II AKZ 651/08, OSA 2011, Nr 8, poz. 27

Wypowiedzenie pełnomocnictwa

Obwiniony dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego z § 6, 8, 49 i 51 ZEA w ten sposób, że będąc

ustanowionym pełnomocnikiem z urzędu dla pokrzywdzonego, nie nawiązał z nim jakiegokolwiek kontaktu, tak osobistego, jak i pisemnego lub telefonicznego. Nie uzgodnił z pokrzywdzonym rezygnacji ze złożenia przez niego jako pełnomocnika zażalenia. Po otrzymaniu pisma pokrzywdzonego „wypowiadającego pełnomocnictwo” obwiniony nie wystąpił do sądu rejonowego o zwolnienie go z funkcji pełnomocnika z urzędu i w dalszym toku postępowania przygotowawczego nie wykazywał jakiejkolwiek aktywności przynależnej adwokatowipełnomocnikowi z urzędu. W myśl jednoznacznej w tym zakresie normy art. 28 ust. 2 PrAdw w sprawach, w których pomoc prawna ma z mocy przepisów prawa nastąpić z urzędu, zwolnić adwokata od udzielenia tej pomocy może tylko organ, który go wyznaczył. Obwiniony nie mógł zatem twierdzić skutecznie, jakoby samo pismo pokrzywdzonego o „wypowiedzeniu pełnomocnictwa” zwalniało go z tego obowiązku. Niezależnie od powyższego, skoro z treści pisma pokrzywdzonego w sposób jednoznaczny wynikał brak zaufania do osoby pełnomocnika z urzędu, obowiązkiem obwinionego było niezwłoczne wystąpienie do organu ustanawiającego o zwolnienie go z obowiązku świadczenia pomocy prawnej.

orz. SD w Warszawie z 23.2.2010 r., SD 55/09, niepubl.

Kontakt z aresztowanym klientem

Nienawiązanie kontaktu z aresztowanym klientem stanowi przewinienie z § 8 zd. 1 i § 49 ZEA.

orz. SD w Warszawie z 17.5.2011 r., SD 11/11, niepubl.

Weryfikowanie prawdziwości oświadczeń

Nie można nałożyć na adwokata obowiązku weryfikowania prawdziwości oświadczeń klienta, chyba że budzą one oczywistą wątpliwość.

orz. WSD z 1.9.2012 r., WSD 65/11, www.wsd.adwokatura.pl

Odmowa ustanowienia adwokata a pozbawienie strony możności obrony swych praw

W sytuacji gdy strona swoim zachowaniem wykazuje wystarczającą znajomość reguł, według których toczy się postępowanie sądowe, odmowa ustanowienia adwokata nie może być oceniona jako prowadzące do nieważności postępowania pozbawienie strony możności obrony swych praw.

wyr. SA w Warszawie z 6.9.2012 r., I ACA 312/12, Legalis

Sądowa kontrola odmowy ustanowienia pełnomocnika z urzędu

Zgodnie z treścią art. 117 § 2 KPC osoba fizyczna, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych może domagać się ustanowienia dla niej adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złoży oświadczenie, że nie jest ona w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny. Sąd przychyli się jednak do prośby strony tylko wtedy, gdy uzna udział profesjonalnego pełnomocnika w sprawie za potrzebny (art. 117 § 5 KPC). W braku jednej z powyższych przesłanek sąd oddali złożony przez stronę wniosek o udzielenie pomocy prawnej z urzędu. Sąd Apelacyjny rozpoznając więc zażalenie na odmowę ustanowienia pełnomocnika z urzędu, musi mieć na uwadze przede wszystkim aktualną sytuację materialną strony oraz charakter toczącej się sprawy, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego.

post. SA w Katowicach z 10.9.2012 r., III AUZ 206/12, Legalis

Przesłanki ustanowienia pełnomocnika opłacanego ze środków Skarbu Państwa

Ustanowienie dla wnioskodawcy pełnomocnika opłacanego ze środków Skarbu Państwa należy w pierwszej kolejności podkreślić, że jest to instytucja wyjątkowa, stosowana wyłącznie w sytuacji, kiedy istnieje rzeczywista ku temu potrzeba (art. 117 § 5 KPC). Oceny, czy taka potrzeba zachodzi, sąd dokonuje biorąc pod uwagę zarówno przymioty osobiste strony, a szczególnie jej nieporadność w formułowaniu żądań i przedstawianiu okoliczności faktycznych sprawy, jak i charakter samej sprawy.

post. SA w Rzeszowie z 12.10.2012 r., I ACZ 672/12, Legalis

Naruszenie dóbr osobistych – ciężar dowodu; odmowa ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu a pozbawienie strony możliwości obrony jej praw

1. Ustawodawca w art. 24 KC wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych, a ciężar jego obalenia spoczywa na naruszycielu tych dóbr, jednak nie ma takiego domniemania w zakresie samego faktu naruszenia dóbr osobistych, który winien udowodnić powód. Skoro zaś w zachowaniu pozwanego brak było bezprawności, nie może być mowy o naruszeniu dóbr osobistych powoda, które mogłoby wykreować po jego stronie roszczenie o zadośćuczynienie. Brak bezprawności zachowania pozwanego wyklucza też powstanie roszczenia odszkodowawczego, bowiem bezprawność jest jedną z przesłanek wymaganych przez art. 417 § 1 KC.
2. Nie sposób przyjąć, aby sama odmowa ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu stanowiła czynnik pozbawiający stronę możności obrony jej praw. Należy podkreślić, że nieważność postępowania z tej przyczyny zachodzi wówczas, gdy strona wbrew swojej woli została faktycznie pozbawiona możności działania. Za oczywiste należy uznać, że samo złożenie przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie obliguje sądu do jego uwzględnienia. Wniosek taki podlega uwzględnieniu wówczas, jeżeli w ocenie sądu udział profesjonalnego pełnomocnika procesowego jest potrzebny (art. 117 § 1 KPC). Sytuacja taka może zachodzić wtedy, gdy nieporadność strony prowadzi do tego, że przy faktycznym lub prawnym skomplikowaniu sprawy nie jest ona w stanie wykorzystać prawnych możliwości prawidłowego jej prowadzenia.

wyr. SA w Warszawie z 17.10.2012 r., I ACA 426/12, Legalis

Oddalenie wniosku powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu; opinia instytutu w konfrontacji z dowodem z opinii biegłego

1. W sytuacji gdy sprawa nie jest skomplikowana ani w zakresie stanu faktycznego, ani prawnego, a powód nie może być uznany za osobę nieporadną, o czym świadczy treść pozwu, treść składanych przez niego dalszych pism procesowych, treść apelacji oraz składanie przez niego uwzględnionych wniosków o opinie biegłych, zasadne jest oddalenie wniosku powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
2. Zasadą jest, iż odmowa uwzględnienia przez Sąd wniosku strony o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego nie może być oceniona, jako powodująca nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw.
3. Opinia instytutu (art. 290 § 1 KPC) jako powstała kolegialnie w instytucie naukowym, korzysta z autorytetu naukowego tego instytutu i dlatego ma wyższą rangę w stosunku do dowodu z opinii biegłego.

wyr. SA w Lublinie z 12.12.2012 r., I ACA 537/11, Legalis

Niedopuszczalność zwolnienia adwokata z obowiązku świadczenia pomocy prawnej z urzędu na okres kilku lat

W sprawach, w których pomoc prawna ma z mocy przepisów prawa nastąpić z urzędu, zwolnić adwokata od udzielenia tej pomocy może tylko ten organ, który go wyznaczył, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zwolnienie takie jest możliwe w przypadku konkretnego postępowania i może do niego dojść tylko w razie istnienia ważnych przyczyn. Za niedopuszczalne uznaje się żądanie zwolnienia adwokata na okres kilku lat.

wyr. WSA z 13.12.2012 r., IV SA/WA 1868/12, Legalis

Odmowa ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu a pozbawienie strony możliwości obrony jej praw

Sytuacja pozbawienia strony możności obrony swych praw ma miejsce gdy strona, na skutek wadliwości

procesowych sądu, nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części. Pozbawienie strony możliwości obrony należy zawsze oceniać przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy. Jeżeli osoba pozbawiona wolności, nie brała udziału w sprawie osobiście, ale doręczono jej odpowiedź na pozew, w której podniesiony został zarzut nieudowodnienia obciążających powoda przesłanek, to powód znał stanowisko strony pozwanej i mógł złożyć wnioski dowodowe.

wyr. SA we Wrocławiu z 12.2.2013 r., I ACA 13/13, Legalis

Odmowa ustanowienia pełnomocnika dla strony niemogącej bronić swoich praw z powodu choroby psychicznej jako podstawa nieważności postępowania

Oddalenie wniosku o ustanowienie pełnomocnictwa procesowego z urzędu dla strony, która z powodu choroby psychicznej nie jest w stanie podjąć racjonalnej obrony swych praw w postępowaniu sądowym, uzasadnia nieważność postępowania spowodowaną pozbawieniem strony możności obrony swych praw.

wyr. SN z 14.2.2013 r., II CSK 385/12, Legalis

Dopuszczalność domagania się ustanowienia pełnomocnika z urzędu przez osobę niezwolnioną od kosztów sądowych

Ustanowienia adwokata lub radcy prawnego może domagać się także – poza stroną zwolnioną od kosztów

sądowych (art. 117 § 1 KPC) – osoba fizyczna niezwolniona od kosztów sądowych, jeżeli złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 117 § 2 KPC). Zgodnie z art. 117 § 5 KPC sąd ustanowi adwokata lub radcę prawnego, jeżeli jego udział w sprawie uzna za potrzebny.

post. SN z 15.3.2013 r., V CZ 94/12, Legalis

Skarga na przewlekłość postępowania w sprawie o ustanowienie pełnomocnika z urzędu

Artykuł 117 § 6 KPC nie ma zastosowania do ustawy z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.), ponieważ postępowanie ze skargi na przewlekłość ani postępowanie zażaleniowe nie jest w treści tego przepisu wymienione.

post. SN z 8.5.2013 r., III SO 3/13, Legalis

Prawo do reprezentowania interesów przed sądem

Prawo do reprezentowania interesów przed sądem nie może być rozumiane jako bezwzględne prawo do każdorazowego żądania ustanowienia dla powoda pełnomocnika z urzędu. Z art. 117 § 5 KPC wynika, że jedną z przesłanek przyznania stronie pomocy pełnomocnika z urzędu jest uznanie przez sąd orzekający, że udział adwokata lub radcy prawnego jest w sprawie niezbędny. Zasadność przyznania pełnomocnika z urzędu każdorazowo podlega więc ocenie sądu.

wyr. SA w Gdańsku z 21.5.2013 r., I ACA 142/13, Legalis

Nieważność postępowania z powodu odmowy ustanowienia dla strony pełnomocnika procesowego z urzędu

Nieprzyznanie fachowego pełnomocnika z urzędu może być tylko w wyjątkowych sytuacjach kwalifikowane jako powodujące nieważność postępowania.

wyr. SN z 28.5.2013 r., I PK 3/13, Monitor Prawa Pracy 2013, Nr 12, s. 655

Skuteczność ustanowienia pełnomocnika

Nie można powoda obarczać skutkami błędnego procedowania sądu. Ustanowienie pełnomocnika z urzędu w sprawie pierwotnie zawisłej przed sądem karnym poczytać przeto należy jako skuteczne ustanowienie takiego pełnomocnika, na wniosek strony, złożony przed wszczęciem postępowania w sprawie (art. 117 § 4 KPC).

post. SN z 20.6.2013 r., IV CZ 53/13, Legalis

Konieczność zapewnienia przez stronę środków pieniężnych na prowadzenie postępowania cywilnego

Strona wdająca się w spór sądowy winna przewidzieć koszty prowadzenia postępowania i zapewnić środki na ich pokrycie.

post. SA w Poznaniu z 3.7.2013 r., III AUA 20/13, Legalis

Przesłanki uwzględnienia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu

1. Strona niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, a domagająca się ustanowienia pełnomocnika z urzędu zobowiązana jest wykazać, że nie może ona bez uszczerbku dla utrzymania swojego i rodziny, ponieść kosztów wynagrodzenia pełnomocnika. W tym celu strona obowiązana jest we wniosku zawrzeć osobiste oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, natomiast rzeczą sądu jest uznanie oświadczenia strony, o którym mowa w art. 117 § 2 KPC, za dostateczne do ustanowienia wykwalifikowanego pełnomocnika z urzędu.
2. Drugą przesłanką uwzględnienia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu jest zgodnie z art. 117 § 5 KPC zaistnienie potrzeby udziału profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu. Oceny, czy taka potrzeba zachodzi, sąd dokonuje biorąc pod uwagę zarówno przymioty osobiste strony, a szczególnie jej nieporadność w formułowaniu żądań i przedstawianiu okoliczności faktycznych sprawy, jak i charakter samej sprawy, jej ewentualne zawiłości i konieczność prowadzenia wielowątkowego postępowania dowodowego oraz rozważenia skomplikowanych zagadnień prawnych.

post. SA w Rzeszowie z 19.7.2013 r., I ACZ 468/13, Legalis

Przesłanki ustanowienia pełnomocnika z urzędu w postępowaniu cywilnym – potrzeba jego udziału w sprawie

Ustawową przesłanką ustanowienia adwokata lub radcy prawnego – niezależnie od korzystania ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości lub w części (art. 117 § 1KPC) – jest potrzeba udziału w sprawie takiego pełnomocnika (art. 117 § 5 KPC). Oceny, czy taka potrzeba zachodzi, dokonuje sąd biorąc pod uwagę zarówno przymioty osobiste strony, a szczególnie jej nieporadność w formułowaniu żądań i przedstawianiu okoliczności faktycznych sprawy, jak i charakter samej sprawy.

post. SA w Rzeszowie z 2.8.2013 r., I ACZ 492/13, Legalis

 

Brak wiedzy prawniczej jako przesłanka przyznania stronie pełnomocnika z urzędu

Sama obawa strony przed samodzielnym udziałem w procesie cywilnym wynikająca z nieposiadania pogłębionej wiedzy prawniczej nie może stanowić wystarczającej podstawy do przyznania stronie pełnomocnika z urzędu.

post. SA w Rzeszowie z 9.8.2013 r., I ACZ 598/13, Legalis

Konieczność poinformowania sądu o niestawiennictwie na rozprawie

Bez względu bowiem na ustalenia z klientami, obowiązkiem adwokata było wcześniejsze poinformowanie sądu o niestawiennictwie na rozprawie i jego przyczynie. Jeżeli pomiędzy adwokatem a klientem poczynione były ustalenia do wyrażenia zgody na prowadzenie sprawy pod jego nieobecność, adwokat winien o tym fakcie zawiadomić sąd w taki sposób, aby informacja dotarła przed rozprawą.

orz. WSD z 7.9.2013 r., WSD 56/13, www.wsd.adwokatura.pl

 

Bezwzględny charakter przymusu adwokacko-radcowskiego w cywilnym postępowaniu kasacyjnym

Sporządzenie środka zaskarżenia do Sądu Najwyższego osobiście przez stronę pozbawioną zdolności postulacyjnej jest dotknięte brakiem nieusuwalnym i powoduje konieczność odrzucenia go, jako niedopuszczalnego, bez wzywania do uzupełnienia tego braku. Niemożliwe również jest usunięcie takiego braku samodzielnie przez stronę ani jej pełnomocnika w jakiejkolwiek formie. Od przewidzianej w art. 871 § 1 KPC zasady przymusu adwokacko-radcowskiego nie zachodzi odstępstwo także wówczas, gdy oddalony został wniosek skarżącego o ustanowienie adwokata z urzędu na podstawie art. 117 § 1 KPC, w celu sporządzenia środka zaskarżenia podlegającego rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy. Uzupełnienie czy też poparcie przez profesjonalnego pełnomocnika skargi kasacyjnej, wniesionej przez stronę osobiście nie spełnia wymagań określonych w art. 871 § 1 KPC.

post. SN z 20.9.2013 r., II CZ 34/13, Legalis

Wystąpienie schorzenia psychicznego jako przesłanka ustanowienia pełnomocnika z urzędu

Odmowa żądaniu ustanowienia pełnomocnika z urzędu uzasadnianemu wyłącznie powołaniem się nawystępujące schorzenia psychiczne, przy braku podstaw do stwierdzenia u strony nieporadności w prowadzeniu procesu, nie powoduje nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie strony możności obrony jej praw.

wyr. SA w Łodzi z 6.12.2013 r., I ACA 739/13, Legalis

Odmowa ustanowienia dla strony pełnomocnika procesowego z urzędu a zarzut nieważności postępowania; obowiązek pouczenia powoda pozbawionego wolności o przysługujących uprawnieniach

1. Odmowa ustanowienia dla strony pełnomocnika procesowego z urzędu nie usprawiedliwia zarzutu

nieważności postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony jej praw, gdyż wniosek ten podlega uwzględnieniu, jeżeli w ocenie sądu udział profesjonalnego pełnomocnika jest potrzebny – art. 117 § 5 KPC. Wyjątek dotyczy jedynie sytuacji, gdy strona swoim zachowaniem wykazuje podstawową nieznajomość reguł postępowania sądowego lub nieporadność, skutkującą tym, że nie jest w stanie wykorzystać prawnych możliwości jej prowadzenia.

2. Powód pozbawiony wolności, nadto występujący w sprawie sam, winien zostać pouczony o treści art.

162, 207, 217, 229 i 230 KPC. Tylko prawidłowe pouczenie strony o przysługujących prawach i ciążących

obowiązkach procesowych pozwalałby, w sytuacji gdy nie wypełnia ona spoczywających na niej powinności, wyciągnięcie konsekwencji prawnych polegających na uznaniu przez sąd za przyznane fakty, co do których nie wypowiedziała się strona przeciwna, a mogła to uczynić. Strona bowiem sama musi pilnować dopełnienia obowiązków procesowych, spoczywających na niej. Jeżeli ich nie wypełni, ponosi skutki prawne swych zaniedbań.

wyr. SA w Warszawie z 11.12.2013 r., I ACA 1153/13, Legalis

Odmowa ustanowienia pełnomocnika z urzędu jako przesłanka nieważności postępowania

W art. 117 § 5 KPC nie chodzi o to, czy strona dysponuje wiedzą odpowiadającą wiedzy profesjonalnego

pełnomocnika i jeśli nie – to już najmniejszy niedostatek tej wiedzy strony procesu w porównaniu do wiedzy przeciętnego profesjonalnego pełnomocnika miałby czynić zasadnym wniosek o ustanowienie adwokata bądź radcy prawnego. Gdyby taka miała być intencja ustawodawcy, należałoby przyjąć, że zasadą jest ustanawianie adwokata bądź radcy prawnego, skoro już z samego zawodowego charakteru ich działalności i uzyskanej wiedzy zawodowej można bez potrzeby weryfikacji tego twierdzenia założyć, że przeciętna strona nie dysponuje wiedzą prawniczą i umiejętnościami zawodowymi przeciętnego adwokata bądź radcy prawnego. W tym kontekście w sytuacji, gdy nie zachodzi przesłanka konieczności ustanowienia adwokata na wniosek strony, odmowa przyznania adwokata nie zachodzi również nieważność postępowania, o jakiej mowa w art. 379 pkt 5 KPC.

wyr. SA w Katowicach z 31.1.2014 r., V ACA 662/13, Legalis

 

Opracował, adw. dr Mariusz Poślednik