Na co dzień nie zastanawiamy się nad tym jak prawo wygląda w innych państwach niż w Polsce, na jakich opiera się wartościach, jakie zasady są wiodące w innym systemie prawnym. Prawo innych państw może znacznie różnic się od tego jakie mamy w Polsce, a to zależeć może od różnych czynników.
W Polsce prawo karne materialne i procesowe zostało usystematyzowane między innymi w Kodeksie karnym oraz w Kodeksie postępowania karnego. A jak to wygląda w Chinach ?
Chińska Republika Ludowa (ChRL, Chiny, 中国)
Prawo karne zawsze było znaczącą gałęzią w chińskim systemie prawnym. Kodeks karny Chińskiej Republiki Ludowej z 1979 r. był pierwszym ogłoszonym tam kodeksem karnym, a od tego czasu kodeks karny ChRL przeszedł wiele zmian i nowelizacji.
Zaczynając od samej charakterystyki i źródeł, to należy wiedzieć, że konstrukcja ustawy karnej ChRL zbliżona jest do polskiego kodeksu karnego, podzielona została na część ogólną i część szczegółową. W chińskim kodeksie karnym nie ma jedynie części wojskowej. W przepisach znajdziemy natomiast odniesienia do Konstytucji Chińskiej Republiki Ludowej.
Odpowiedzialność
Prawo karne ma zastosowanie do każdego, kto popełnia przestępstwo na terytorium, morskich wodach terytorialnych lub przestrzeni powietrznej ChRL. Ponadto, jeżeli skutek lub działanie ma miejsce na terytorium ChRL, uważa się, że zostało popełnione na tym terytorium. Prawo karne ma zastosowanie do każdego obywatela Chin, w przypadku gdy popełnia on czyn zabroniony poza Chinami, a czyn ten stanowi przestępstwo w Chinach.
Granica wieku
W chińskim kodeksie karnym została określona granica wieku odpowiedzialności za popełnieni czynu zabronionego, podobnie jak w polskim kodeksie karnym, który również przewiduje granicę wieku odpowiedzialności.
W chińskim kodeksie karnym istnieją m.in. następujące założenia:
– za przestępstwo odpowiada osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego ukończyła 16 lat;
– osoba, która ukończyła 14 lat, ale nie ukończyła 16 lat, w przypadkach określonych w art. 17 KKChRL (np. morderstwo, handel narkotykami);
– osoby niewidome i głuche w przypadku popełnienia czynu zabronionego mogą podlegać złagodzeniu kary lub nawet odstąpieniu od jej nałożenia;
Jest to jedynie kilka zasad odnośnie granicy wieku, które zostały przewidziane w kk ChRL.
Typy kar – główne i uzupełniające
Chiński kodeks karny zakłada różne typy kar, które dzielą się na główne i uzupełniające. Głównymi karami są nadzór publiczny, areszt karny, kara pozbawienia wolności, dożywocie i kara śmierci. Kary uzupełniające to np. grzywna, konfiskata mienia, pozbawienie praw politycznych.
Kara nadzoru publicznego charakteryzuje się tym, że przy jej wykonywaniu skazany musi wykonywać pewne obowiązki. W przypadkach o mniejszej wadze może otrzymać np. zakaz kontaktu z określonymi osobami lub zakaz wjazdu na określone wydarzenia. Ciekawostką jest, że jeśli skazany był wcześniej tymczasowo aresztowany i zarządzono dozór publiczny, przyjmuje się, że jeden dzień aresztowania odpowiada dwóm dniom dozoru publicznego. Skazany powinien przestrzegać przepisów prawa, przepisów administracyjnych i pozostałych przepisów, złożyć wyjaśnienia dotyczące czynności podjętych na wniosek organu sprawującego nadzór publiczny oraz powinien ubiegać się o pozwolenie na każdą podróż poza miasto, w którym mieszka lub poza granicami kraju, a także o zmianę swojego pobytu.
W Chinach kara śmierci wciąż obowiązuje, a w chińskim kodeksie karnym została określona m.in. w art. 48-51 kk ChRL. Kara śmierci może być stosowana wyłącznie wobec osób, które popełniły bardzo poważne przestępstwa. Jeżeli niezwłoczne wykonanie wyroku zagrożonego karą śmierci nie jest konieczne, można orzec dwuletnie zawieszenie wykonania równocześnie z orzeczeniem kary śmierci. Natomiast termin jej zawieszenia liczy się od dnia uprawomocnienia się wyroku. Najwyższy Sąd Ludowy (Supreme People’s Court) orzeka o wyrokach śmierci, a w niektórych przypadkach zatwierdza je Sąd Najwyższy (Supreme Court).
Jak można dostrzec, sama struktura kodeksu karnego może wydawać się podobna do polskiego kodeksu karnego np. konstrukcja ustawy, idea ustalenia granic wieku oraz kiedy i kto jest odpowiedzialny za przestępstwo. Natomiast różnic między tymi dwoma systemami jest ogrom i można je długo wymieniać. Źródła i założenia chińskiego kodeksu karnego głównie wywodzą się z ich tradycji i kultury. Prawo chińskie, nie tylko karne, jest na prawdę bardzo interesującym i obszernym tematem. Co niezwykle ciekawe, w Chinach nawet same gesty i zachowania odnoszą istotną rolę np. przy zawieraniu umów lub w sprawach cywilnych, a ich nieprzestrzeganie może równać się ze skutkiem niepodpisania umowy. Powyższe informacje to jedynie minimalne przybliżenie tego jak prawo karne kształtuje się w Chinach.
Przyznać trzeba, że prawo potrafi być bardzo zaskakujące, a pogłębianie wiedzy na jego temat, nawet w tak dalekich i odległych rejonach ma pozytywny wpływ na postrzeganie wielu aspektów i dziedzin prawa.
Sandra Miler
Absolwentka kursu prawa chińskiego w 2021 roku.
No comments