Kursy prawniczego języka angielskiego. Czyli czego uczyć?, dr Aleksandra Łuczak

Jako doświadczony lektor prawniczego języka angielskiego często zadaję sobie pytanie czego najbardziej potrzebują moi słuchacze – młodzi, niedoświadczeni zawodowo studenci I i II roku prawa.
Kiedy zadaję to pytanie samym zainteresowanym, najczęściej w formie ankiety będącej analizą potrzeb, dowiaduję się, że młodzi przyszli prawnicy chcą przede wszystkim rozwijać umiejętność mówienia. Czują, że ta sprawność może być im potrzebna w przyszłej pracy w kontaktach z klientami, w czasie zebrań i spotkań, negocjacji, a nawet już wcześniej na etapie poszukiwania pracy – w czasie rozmów kwalifikacyjnych.
Niestety sami uczestnicy lektoratów nie są jedynymi interesariuszami kursów prawniczego języka angielskiego na uczelni. Zazwyczaj takie kursy kończą się egzaminem, często egzaminem certyfikatowym, który sprawdza znajomość specjalistycznego słownictwa, rozumienia tekstów i pisania dla celów prawniczych.
Obecnie istnieje możliwość przystąpienia do dwóch międzynarodowych egzaminów certyfikatowych oceniających poziom znajomości języka prawniczego. Jednym z nich jest ILEC (International Legal English Certificate) firmowany przez Cambridge University, który w 2016 roku będzie zorganizowany po raz ostatni. Drugim egzaminem jest TOLES (Test of Legal English Skills) organizowany przez Global Legal English również z Wielkiej Brytanii, który pozostanie przynajmniej do czasu pojawienia się konkurencji jedynym egzaminem tego typu.
Ponieważ w swojej pracy zajmuję się przygotowaniem kandydatów do egzaminu TOLES, chciałabym zwrócić uwagę na to jakiego rodzaju sprawności należy uwzględnić w programie kursu języka angielskiego, aby umożliwić słuchaczom osiągnięcie sukcesu.
Egzamin TOLES na poziomie zaawansowanym sprawdza nie tylko znajomość terminologii prawniczej, ale przede wszystkim umiejętność pisania. Chodzi tu przede wszystkim o umiejętność parafrazowania tekstów prawniczych w prostym angielskim (tzw. plain English), pisania listów w bardzo formalnym stylu, charakterystycznym dla prawników i definiowania terminów prawniczych i całych fragmentów umów w języku codziennym zrozumiałym dla laików, najczęściej w formie e-maila.
Bez umiejętności pisania w zasadzie nie ma możliwości uzyskania certyfikatu TOLES na poziomie zaawansowanym, tj. C1 lub C2. Organizatorzy egzaminu twierdzą, że sama znajomość słownictwa to za mało, aby można było uznać, że kandydat posiada zaawansowaną znajomość języka prawniczego. Dopiero doskonałe językowo teksty pisane pozwalają na uzyskanie pewności, że osoba zdająca egzamin posługuje się językiem obcym płynnie, bezbłędnie i potrafi dostosować ton swoich wypowiedzi do kontekstu.
Słuszność tego podejścia potwierdzają rozmowy z studentami, którzy mają już za sobą próby poszukiwania pracy i pierwsze rozmowy kwalifikacyjne. Coraz częściej elementem procesu rekrutacji stają się zadania sprawdzające znajomość języka angielskiego. Moi studenci „donoszą” mi o swoich doświadczeniach. Zdarza się, że częścią rekrutacji jest rozwiązanie testu językowego podobnego do egzaminu TOLES, wykonanie tłumaczenia np. artykułu z Kodeksu karnego lub fragmentu umowy, napisanie opinii prawnej czy przetłumaczenie ustne terminów prawniczych.
A czego z kolei oczekują pracodawcy, na przykład ci z Magicznego Kręgu? Oni na pierwszym miejscu wymieniają doskonały, bezbłędny angielski. Nasze polskie niedoskonałości najczęściej biorą się z problemów z użyciem przedimków (a, an, the), rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych, złych przyimków i kolokacji. Na drugim miejscu pojawia się zarzut o nieumiejętności pisania i to często pisania w prostym angielskim.
Te wszystkie opinie pozwalają na skonstruowanie takiego kursu angielskiego języka prawniczego, który pozwoli jego uczestnikom zdobyć jak najbardziej praktyczne umiejętności: poprawność gramatyczną, nadawanie odpowiedniego tonu wypowiedziom w zależności od ich odbiorców, umiejętność pisania i tłumaczenia, znajomość branżowej terminologii. Efektem końcowym może być przewaga nad innymi kandydatami ubiegającymi się o tę samą pracę lub certyfikat poświadczający znajomość angielskiego języka prawniczego na zaawansowanym poziomie.

dr Aleksandra Łuczak